5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, Türkiye’de adli yargı birinci derece mahkemelerinin kuruluşunu ve görevlerini düzenleyen bir kanundur. Bu kanuna göre, ağır ceza mahkemeleri de birinci derece adli yargı mahkemeleri arasındadır ve ağır ceza suçlarına ilişkin davaları görürler.
Ağır ceza mahkemeleri, Türk Ceza Kanunu’nda belirtilen ağır suçlarla ilgili davaları ele alırlar. Bu suçlar arasında cinayet, kasten öldürme, cinsel saldırı, terörizm, uyuşturucu ticareti gibi suçlar yer almaktadır. Ağır ceza mahkemeleri, aynı zamanda, diğer mahkemelerin görev alanına giren ancak cezası 10 yıldan fazla olan suçlarla da ilgilenebilirler.
Ağır ceza mahkemeleri, Türkiye’deki adli yargı birinci derece mahkemeleri arasında en yetkili mahkemelerden biridir. Bu mahkemeler, Türk Ceza Kanunu’nda belirtilen suçların soruşturma ve yargılama süreçlerini yürütmekte ve cezaların belirlenmesinde karar vermektedirler.
Ağır ceza mahkemeleri, 5235 sayılı kanunla belirlenen yetkileri kapsamında, suçlu bulunan kişilere cezai yaptırımlar uygulamaktadır. Bu yaptırımlar arasında hapis cezası, para cezası, kamu hizmeti cezası ve yasaklama cezası gibi cezalar yer almaktadır. Ayrıca, ağır ceza mahkemeleri, ceza davalarında taraflar arasındaki anlaşmaların yapılmasına da imkan tanımaktadır.
Ağır Ceza mahkemelerinde yargılanacak suçlar nelerdir?
1-) Özel kanunlar açıkça ayrı bir suça daha bakma görevi vermediği müddetçe, ağır ceza mahkemeleri aşağıdaki suçlara bakmakla görevlidir:
- Yağma (Gasp) Suçu (TCK md. 148, 149),
- Kasten Öldürme Suçu (TCK md. 81, 82),
- Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama Suçu(TCK md. 87/4),
- Taksirle Öldürme Suçu(TCK md. 85/2),
- İrtikap Suçu(TCK md. 250/1 ve 2),
- Zimmet Suçu(TCK md. 247),
- Rüşvet Suçu(TCK md. 252),
- Resmi Belgede Sahtecilik Suçu (TCK md. 204/2),
- Nitelikli Dolandırıcılık Suçu(TCK md. 158),
- Hileli İflas Suçu(TCK m. 161).
2-) 5237 Sayılı TCK’nın İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dört, Beş, Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlardan TCK md. 318, 319, 324, 325 ve 332 kapsamındaki suçlar, ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlardan değildir. Ancak bölümlerde yer alan aşağıdaki suçlara dair davalara bakma yetkisi ağır ceza mahkemesine aittir:
- Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar,
- Anayasal düzene ve onun işleyişine karşı suçlar,
- Milli savunmaya karşı suçlar,
- Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,
- 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren propaganda yapma suçu ve örgüt üyeliği suçu vb. suçlar.
3-) Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren, yani üst sınırı 10 yıldan fazla olan tüm suçlara ilişkin davalara bakma görevi ağır ceza mahkemesine aittir (5235 Sayılı Kanun md.12). Örneğin, TCK md. 197/1’de düzenlenen parada sahtecilik suçu (TCK md.197/1) ve uyuşturucu madde imal veya ticareti suçu (TCK md.188) ile ilgili davalarda ceza üst sınırı nedeniyle ağır ceza mahkemesi görevlidir.
Mahkemelerin görevlerinin belirlenmesinde ağırlaştırıcı veya hafifletici nedenler gözetilmeksizin kanunda yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulur (5235 sayılı Kanun m.14).