Nitelikli Dolandırıcılık
Nitelikli dolandırıcılık, dolandırıcılık suçunun temel şekline göre cezanın ağırlaştıırlmasını gerektiren nitelikli hallerin ortaya çıkması durumunda söz konusu olur. Bu haller TCK m.158 de düzenlenmiştir.
TCK m.158/1 fıkrasında sayılan nitelikli haller
a)Suçun inanç ve duyguların istismar edilmesi sureti ile işlenmesi:
Maddenin 1. Fıkrasının a bendinde, dolandırıcılık suçunun dini inanaç ve duyguların istismar edilmesi sureti ile işlenmesi nitelikli bir hal olarak tanımlanmıştır. Bu suçta hile ile haksız bir yararın sağlanmış olması gerekir. Örneğin, muskacılık ve üfürükçülük gibi faaliyetler sonucu haksız bir kazanç elde edilmesi halinde bu bent uygulama alanı bulacaktır.
b) Suçun kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlarda yararlanmak sureti ile işlenmesi:
Bu nitelikli halde kanun koyucu, kişilerin içinde bulunduğu tehlikeli durumlarda veya zor şartlarda dolandırılmalarının önüne geçmeyi amaçlamıştır. Örneğin, geçirilen bir trafik kazası veya yaşanan bir afet sonrası süreç, bu dolandırıcılığa en açık hallerdir.
c) Suçun kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle işlenmesi:
Bu nitelikli halde, kişinin geçici olarak içinde bulunduğu durumdan faydalanma söz konusudur. Örneğin, sarhoş olan birisine karşı girişilen eylem, bu bentteki suçu oluşturacaktır. Algılama yeteneği sürekli olmayanlara karşı ise, hırsızlık vb suçlar söz konusu olabilecektir.
d) Suçun kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek ve kuruluşlarının, siyasi parti., vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi:
Bu benntteki suçun gerçekleşenbilmesi için, sayılan kuruluşların, dolandırıcılık eylemi için araç olarak kullanılmaları yeterlidir. Ayrıca, bu kuruluşların suçtan zarar görmelerine gerek yoktur.
e) Suçun kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak işlenmesi:
Bu bent kapsamında cezalandırma yapılabilmesi için, zararına suç işlenen kurumun kamu kurumu veya kuruluşu olupm olmadıkları mevzuata göre belirlenmelidir.
f) Suçun bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi:
Uygulamada en sık görülen nitelikli dolandırıcılık hallerinden biridi olan bu bentte, bilişim sistemleri ile banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması şartı konulmuştur. İnternet üxerinden veya bankamatikten veya bankanın bizzat kendisinden gerçekleştirilen ve haksız yarar sağlayan eylemler, genelde bu kapsamda değerlendirilirler.
g) Suçun basın ve yayın organlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi:
Bu nitelikli halde, sayılan organların kullanılmış olması ve haksız bir menfaat ssağlanması gerekmektedir.
h) Suçun tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti sırasında işlenmesi:
Bu nitelikli halde, ikili ayrıma gidilmiş ve şirket faaliyetleri ile kooperatif faaliyetlerine değinilmiştir. Somut olaydda, bentte ssyılan kişilerin varlığının ve hangi tür faaliyette bulunduklarının tespiti gerekmektedir.
i) Suçun serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvnin kötüye kullanılması suretiyle işlenmesi:
Bu bentteki nitelikli halin gerçekleşebilmesi için, serbest meslek sahibi olunmadı ve bunun sağladığı kolaylıktan faydalanmak gerekmektedir.
j) Suçun banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak suretiyle işlenmesi:
Bu bentin uygulama alanı bulabilmesi için, banka veya bir kredi tahsis kurumunun varlığının saptanması öncelikli şarttır. Sonrasında ise kredi ile ilgili durumun saptanması gerekmektrdir.
k) Suçun sigorts bedelini almak maksadıyla işlenmesi:
Burada ki halin gerçekleşebilmesi için, öncelikle sigorta şirketinin suçtan zarar gören knumunda olması ve eylemi gerçekleştiren kişi tarafından, haksız bir yarar sağlamaya yönelik girişimde bulunulmalıdır.
TCK m. 158/2’de belirtilen nitelikli hal:
Suçun kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin etmek duretiyle işlenmesi:
Bu madde de, uygulamadda sıkça karşımıza çıkmakta olup, genel olarak, kişinin yukarıdda sayılan kişilerle ilişkisi olduğunu belirterek, haksız bir menfaat elde etmesi şeklindedir.
Nitelikli dolandırıcılık suçunun,158. maddenin 1. fıkrasının a,b c,d,g,h ve i bentlerinde sayılan hallerinde 2 yıldan 7 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası, e,f,j ve k bentlerinde sayılan halleri için ise 3 yıldan 7 yıla kadar hapis ve suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olmamak üzere adli para cezasına hükmedilmektedir.
158. maddenin 2. fıkrasındaki nitelikli halde ise yine yukarıdaki fıkra uyarınca cezalandırma yapılmaktadır.
Bu suçların soruşturulması ve kovuşturulması şiksyete tabi değildir ve Savcılık tarafında re’sen yapılmaktadır. Görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemesi’dir. Zamanaşımı süresi ise 15 yıldır
Suçun yaptırımının ağırlığı da dikkate alındığında, savunmanızı bir ceza avukatı aracılığıyla yapmanız, olası mağduriyetlerin önüne geçecektir.