Hukukta bilirkişi, hakim veya savcıların talep etmesiyle görev alan ve kendi uzmanlık alanına göre mahkemeye bir olay hakkında gerekli bilgileri sunan kişidir. Bilirkişi genellikle Adli Tıp Kurumu gibi kamu kurumlarına bağlı olarak çalışabilir. Akademisyenlere veya uzmanlığını herhangi bir belgeyle ortaya koyan kişilere de hakim ve savcılar tarafından bilirkişi sıfatıyla danışılabilmektedir.
Bilirkişi Nedir?
Bilirkişi, mahkemeye konu olan bir hukuki ihtilafın çözüme kavuşturulması için gerekli olan teknik ve özel bilgi gereksinimini tamamlayan kişidir. Hakim ve savcıların talebi ile görev alan bilirkişi, uzmanlığı olduğu konuda, teknik bilgi gereken meseleler için hakimlerin bilgisini tamamlar.
Bilirkişi, hakim veya müfettişe yardımcı etmek amacıyla davaya müdahil olur. Bilirkişi görüşleri, ispat aracı (delil) olarak kabul edilmektedir. Örneğin, fren mesafesi dikkate alınarak kazaya karışan aracın ne kadar hızlı gittiği veya bir binanın depreme uygun olup olmadığı hakkında çıkan uyuşmazlıklar çözüme kavuşturulurken bilirkişilere danışılabilir. Teknik bilgi gerektiren davalarda genellikle bilirkişi raporuna başvurulur.
Bilirkişi Nasıl Olunur?
Bilirkişi olabilmek için hukuken taşınması gereken bazı şartlar vardır. Gerçek veya tüzel kişi olarak görev yapabilen bilirkişinin öncelikle konusunda uzman ve teknik bilgilere hakim olması gerekir. Nitekim bir kurumda bilirkişi sıfatıyla çalışmak isteyen kişilerin, uzmanlığını aldıkları alanda gerekli eğitimleri tamamlamış ve uzun süre bilfiil bu alanda çalışmış olması istenir.
Bilirkişi olmak isteyen kişilerin genel olarak sağlaması gereken şartlar şu şekilde sıralanmaktadır:
- Fiili ehliyete sahip olmak
- 25 yaşını tamamlamış olmak
- Bilirkişilik mesleğinde en az 3 yıllık deneyime sahip olmak
- Kamuya karşı işlenen suçlardan sabıka kaydı bulunmamak
- Disiplinsizlik sebebiyle memurluktan atılmış olmamak
Bu koşulları karşılayan kişiler, kamu veya özel sektör kuruluşlarında gerektiği durumlarda bilirkişi olarak çalışabilme imkanına sahiptir. Bunun yanı sıra bilirkişi olmanın görev ve sorumlulukları da olduğu unutulmamalıdır.
Bilirkişi olarak çalışacak kişilerin mesleki anlamda tarafsız olmak, görevi başka birine devretmeden şahsen yapmak, mahkeme talebini kabul ederek görev almak, usule uygun olarak yemin etmek gibi önemli sorumlulukları bulunmaktadır.
Bilirkişi Raporuna İtiraz Süresi Ne Kadar?
Bilirkişi raporu itiraz zamanaşımı süresi bulunan bir hukuki belgedir. Bilirkişi raporu, hukuk ve ceza mahkemeleri başta olmak üzere pek çok anlaşmazlığın çözümünde devreye giren kurumların olayı aydınlatıp sonuca bağlamak için talep ettikleri bir evraktır.
İlgili kanunda yer alan maddelere göre bilirkişi raporuna itiraz edilebilmesi için, bu raporun taraflara tebliğe edilmesinden itibaren 2 haftalık süre içinde itiraz beyanında bulunulması gerekmektedir. Aksi halde zamanaşımı süresi geçeceği için bilirkişi raporuna itiraz edilmesi mümkün değildir.
Bilirkişi Ücretleri Ne kadar?
Bilirkişi ücret tarifeleri, her yıl olduğu gibi 2020 yılında da değişiklik göstermektedir. Ağır ceza mahkemelerinde görülen dava ve diğer hukuki işler için bilirkişi ücreti 440 lira, bölge adliye ve istinaf mahkemelerinde görülen davalar için 465 lira, Yargıtay ve Danıştay’da ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülen davalar için 580 lira olarak belirlenmiştir. Bilirkişi bu şekilde görev aldığı farklı davalarla birlikte aylık ortalama 8 bin lira civarı para kazanabilmektedir.